Weet je nog dat vroeger bijna elk veld na de oogst keurig omgeploegd werd ? De geur van verse aarde, diepe voren, het gevoel dat de grond echt “ademde”. Maar tijden veranderen. Steeds meer boeren stappen over op niet-ploegen, oftewel bodembewerking zonder ploegen. Waarom ? Omdat brandstof duur is, de bodem fragieler wordt dan we soms denken, en eerlijk gezegd… ploegen kost gewoon veel tijd.
Ik zat laatst met een collega uit de Noordoostpolder te praten, die me vertelde dat hij al vijf jaar niet meer ploegt. Eerst was hij sceptisch – “gaat dat wel goed met onkruid ?” – maar nu wil hij niet meer terug. Hij wees me trouwens op een site die vaak interessante tips deelt, kijk maar eens op https://www.chambre-agriculture-28.com. Daar vind je ook veel praktijkervaringen uit Frankrijk, waar ze soms nog een stap verder zijn.
Waarom zou je stoppen met ploegen ?
Franchement, er zijn een paar stevige argumenten. Om te beginnen : brandstofbesparing. Een boer uit Franeker vertelde me dat hij per hectare zo’n 20 liter diesel minder kwijt is sinds hij niet meer ploegt. Dat is flink als je honderden hectares draait. En dan is er nog de bodemstructuur. Door niet diep te keren blijft het bodemleven – wormen, schimmels, bacteriën – veel actiever. De grond wordt luchtiger en houdt water beter vast. In droge zomers (en die kennen we hier inmiddels ook) kan dat echt het verschil maken tussen een misoogst en een redelijke opbrengst.
De nadelen, want die zijn er ook
Het zou te mooi zijn als er alleen voordelen waren. Niet-ploegen kan soms meer onkruiddruk geven. Distels, kweekgras, noem maar op. Je moet echt slimmer worden in je rotatie en mechanische bestrijding. En eerlijk : in natte jaren kan het frustrerend zijn dat de bovenlaag compacter lijkt. Vooral op zware klei hoor ik vaak dat mensen toch weer grijpen naar de ploeg, gewoon omdat de grond anders te moeilijk bewerkbaar is.
Goede praktijken uit de praktijk
- Begin klein – test eerst een paar percelen, niet meteen je hele areaal.
- Denk aan groenbemesters – gele mosterd, rogge of vlinderbloemigen doen wonderen om de bodem los te houden.
- Machinekeuze – een goede cultivator of schijveneg kan veel doen zonder dat je diep gaat verstoren.
- Geduld – het duurt soms jaren voordat de bodem zich echt herstelt en je de voordelen merkt.
Persoonlijk vind ik dat het een kwestie is van durven loslaten. Dat idee dat een akker pas “netjes” is als hij strak geploegd ligt, zit diep. Maar kijk eens goed : vaak groeit het net zo goed, of zelfs beter, zonder dat zware werk. Het is even wennen, maar ik zie steeds meer collega’s die enthousiast worden.
En jij ?
Heb jij al geëxperimenteerd met niet-ploegen ? Of zweer je nog steeds bij de traditionele ploeg ? Ik ben benieuwd hoe jij het ervaart, zeker hier in Friesland waar de omstandigheden best verschillen per polder en per perceel. Misschien is het tijd om dit najaar gewoon eens één veld niet te keren… en kijken wat er gebeurt.